پالس اکسیمتر چیست ؟

پالس اکسیمتر ( pulse oximetry ) یا اکسیژن سنج خون دستگاهی بسیار کوچک و گیره مانند است که با کمک آن می توان درصد اکسیژن محلول در خون را اندازه گیری کرد .

در افرادی که با مشکلات تنفسی دست و پنجه نرم می کنند ، ممکن است گاهی این مشکلات و اختلالات در اثر کاهش اکسیژن خون باشد . کاهش سطح اکسیژن خون یا هیپوکسیمی باعث تورم و آسیب بافت ها می شود که در صورت کنترل نشدن مرگ بیمار را نیز به همراه دارد .

میزان اکسیژن محلول در خون افراد 95 تا 100 درصد می باشد و اگر این درصد از 90 کمتر باشد ممکن است اختلالاتی بوجود آورد یا فرد دپار هیپوکسیمی شود که بیمار باید با تجویز پزشک از دستگاه های کمک تنفسی استفاده کند .

با خرید دستگاه پالس اکسیمتر می توانید سطح اکسیژن را علاوه بر بیمارستان در خانه نیز اندازه گیری نمایید .

پالس اکسیمتر چگونه کار می کند ؟

پالس اکسیمتر از دو قسمت پروب و مانیتور تشکیل شده است .

پروب مانند گیره است که با دندانه به بدن اتصال پیدا می کند . در بالای آن دیود نوری قرار دارد که دو نور قرمز و مادون قرمز را به درون سرخرگ ها وارد می کند تا جذب هموگلوبین و اکسیژن خون شود . این اطلاعات وارد صفحه مانیتور و اعداد مربوط به درصد اکسیژن خون و ضربان قلب نمایان می شود . واحد اکسیژن SpO2 است که بین 95 تا 100 نرمال می باشد . واحد ضربان قلب BPM و نرمال آن 50 تا 90 می باشد . در صورتیکه هر کدام از این شاخص ها از حد نرمال خود کمتر شود زنگ هشدار به صدا در می آید .

دستگاه را روی انگشتان دست ، شست پا ، لاله گوش و بینی قرار دهید بطوریکه هیچ مانعی بین بدن و دستگاه قرار نداشته باشد . در نوزادان کف پا یا کف دست را نیز می توانید انتخاب کنید .

انواع دستگاه پالس اکسیمتر

1 – پالس اکسیمتر انگشتی :

این مدل که کوچک، سبک و قابل حمل است، رایج‌­ترین نوع این دستگاه است. از این نوع پالس اکسیمتر بیشتر در منازل و یا مطب پزشک استفاده می‌شود. این نمونه تنها ضربان قلب و میزان اکسیژن خون را مشخص می‌نماید.

2 – پالس اکسیمتر دستی :

این دستگاه بزرگتر است و در بیمارستان‌ها و برای بیمارانی که تحت نظر و در شرایط خاص هستند استفاده می­‌شود. این مدل پیچیده‌­تر از نوع اول است و اطلاعات بیشتری را از علائم حیاطی بیمار جمع‌آوری می‌­کند.

3 – پالس اکسیمتر نوزاد

این دستگاه بزرگتر است و در بیمارستان‌ها و برای بیمارانی که تحت نظر و در شرایط خاص هستند استفاده می­‌شود. این مدل پیچیده‌­تر از نوع اول است و اطلاعات بیشتری را از علائم حیاطی بیمار جمع‌آوری می‌­کند.

عواملی که باعث می شوند اکسیژن خون پایین بیاید

• وجود لخته خون در ریه
• از بین رفتن بافت ریه
• وجود خون یا مایعات در کیسه های هوایی ریه
• فعالیت بدنی سنگین مخصوصا برای افرادی که بیماری های قلبی و مشکلات تنفسی دارند

نکات مهم پالس اکسیمتر هنگام استفاده

1. خطای این دستگاه ها که به ندرت پیش می آید معمولا 2 درصد می باشد . مثلا اگر درصد اکسیژن خون شما 90 باشد ، درصد واقعی آن ممکن است بین 88 تا 92 باشد .
2. قبل از استفاده انگشت خود را ماساژ دهید تا گرم شود زیرا این دستگاه در انگشتان سرد ضعیف عمل می کند .
3. دستگاه را جلوی نور خورشید قرار ندهید .
4. حرکت کردن ، دمای بدن و وجود موانعی مانند ناخن مصنوعی ، آلودگی ، حنا و تتو باعث ایجاد خطا در اندازه گیری می شوند .
5. عواملی مانند کم خونی ، فشارخون بالا یا پایین ، دمای محیط ، دمای بدن روی نتیجه تست شما تاثیر می گذارد .
6. پس از هر بار استفاده دستگاه را ضدعفونی کنید .
7. باتری دستگاه از جنس سرب و اسیدی می باشد پس به موفع آن را شارژ کنید .

نکات مهم در خرید پالس اکسیمتر

• سبک و قابل حمل
• سرعت و دقت بالا
• صفحه نمایش به اندازه ای باشد که افراد مسن نیز به راحتی بتوانند اعداد روی آن را بخوانند .
• شارژ باتری زود تمام نشود .
• دستگاه دارای سیستم هشدار باشد که با کاهش بیش از حد اکسیژن خون، آلارم آن فعال شود.

موارد استفاده از پالس اکسیمتر

گاهی نیاز است که برای جلوگیری از مشکلات احتمالی ، اکسیژن خون بیمار به صورت لحظه ای بررسی شود  . این کاهش اکسیژن ممکن است در اثر بیماری یا برخی از عمل های جراحی نیز پیش آید اما بطور کلی برای عوامل زیر نیز استفاده می شود :

• بررسی اثر دارو بر روی عملکرد ریه
• استفاده برای افراد با اختلالات ریوی و تنفسی ، سرطان ریه و پنومونی ، آسم ، ذات الریه و انسداد مزمن ریوی
• در جراحی یا پس از آن و هنگامی که بیمار از مسکن قوی استفاده کرده باشد
• بررسی توانایی فرد در انجام فعالیت بدنی شدید
• در حین انتقال بیمار به منظور کنترل سطح اکسیژن خون
• تشخیص آپنه تنفسی
• کنترل اکسیژن خون هنگام اکسیژن تراپی بیمار
• بررسی نیاز بیمار به دستگاه ونتیلاتور
• تشخیص بیماری های مختلف مانند نارسایی قلبی، کم خونی و حمله قلبی که تمام این بیماری ها بر روی اکسیژن خون بیمار اثر می گذارند.